«Περπατώντας στα ιστορικά μονοπάτια της Θεσσαλονίκης»

«Περπατώντας στα ιστορικά  μονοπάτια της Θεσσαλονίκης»

Πρόγραμμα τοπικής ιστορίας

Παππά Άννα
δασκάλα-συγγραφέας

Η διδασκαλία της τοπικής ιστορίας και η γνώση της, η «ανακάλυψη» και η ανασύνθεση της ιστορικής και πολιτιστικής ταυτότητας μιας περιοχής, προέρχεται κυρίως από πρωτοβουλία των ίδιων των εκπαιδευτικών περισσότερο και στο περιθώριο της διδασκαλίας της γενικής – εθνικής ιστορίας, η οποία είναι ενταγμένη κανονικά στο αναλυτικό πρόγραμμα.

Πριν  ο κάθε μαθητής διδαχθεί και μάθει την ιστορία της Ελλάδας και πολύ περισσότερο την παγκόσμια ιστορία, θα πρέπει να διδαχθεί και να μάθει καλά την ιστορία του τόπου του. Αυτό θα τον βοηθήσει να προσανατολιστεί στο χρόνο και στον τόπο, να εμπεδώσει το αίσθημα της αγάπης προς την ιδιαίτερή του πατρίδα και σφυρηλατήσει τους δεσμούς φιλότητας με τον περίγυρο, ώστε να δημιουργήσει στάσεις και συμπεριφορές απέναντι στην πόλη του, πράγμα πρωταρχικό και αναγκαίο για να αγαπήσει και να εκτιμήσει τον πλούτο της. Ο μαθητής θα βρει έτσι το στίγμα του.

Το project τοπικής ιστορίας εκπονήθηκε κατά το κυρίως μέρος του το πρώτο δίμηνο της σχολικής χρονιάς, την περίοδο των «Δημητρίων» και σε μαθητές και μαθήτριες της τρίτης τάξης. Η ψυχολογία και το νοητικό επίπεδο των παιδιών αυτής της ηλικίας επιτρέπει την εικονική  και παραστατική παρουσίαση της ιστορίας, αφού δεν έχουν κατακτήσει ακόμη την ικανότητα αφηρημένης σκέψης.

Το θέμα, μια γενική προσέγγιση στο ιστορικό τοπίο της πόλης, ταξιδεύοντας με το «αερόστατο του χρόνου», που βρήκε ο κούκλος Οδυσσέας στο μπαούλο του παππού του, περνοδιαβαίνοντας γνωστά και άγνωστα μονοπάτια της, αποτελεί μια ευρύτερη πρόταση συνδυασμού τοπικής ιστορίας και περιβαλλοντικής παιδείας.

Ο ιστορικός χρόνος, μια δύσκολη έννοια για την ηλικία αυτών των παιδιών, αφού αδυνατούν να συλλάβουν νοητικά τη χωροχρονική διάσταση των γεγονότων και να κατανοήσουν την εσωτερική αλληλουχία, χωρίστηκε  με χρώματα και οδηγήθηκαν  προς τα πίσω αβίαστα με την πολύτιμη συμβολή των δύο κούκλων του παραμυθιού.

Οι κούκλοι μας, ο Οδυσσέας και η Πηνελόπη έγιναν οι ξεναγοί μας, εγώ έφυγα από την «μακρινή» θέση της έδρας, πήγα κοντά στα παιδιά και άφησα τα παιδιά να μαγευτούν από το κουκλοθέατρο, το παιχνίδι και το παραμύθι. Οι κούκλες μάς ακολούθησαν και στις οργανωμένες ξεναγήσεις, στη βόλτα μας μέσα στα ιστορικά μονοπάτια της πόλης μας.

1^η ημέρα

Βρισκόμαστε στο χώρο της σχολικής αίθουσας. Τα παιδιά, μακριά από τα θρανία, κάθονται στη μέση της αίθουσας, πάνω στη μοκέτα που έχει τοποθετηθεί, αναπαυτικά σαν μια μεγάλη παρέα. Ακούγεται το μουσικό κομμάτι « THALASSA» του Σταμάτη Σπανουδάκη. Το θέμα του μουσικού κομματιού δεν έχει επιλεχθεί τυχαία, αφού το κυρίαρχο στοιχείο που χαρακτηρίζει την πόλη μας είναι η θάλασσα. Ακούγεται σε απαγγελία το ποίημα του Θεοδ. Βουτσικάκη «Θεσσαλονίκη».

    Ακολουθεί προβολή slides με θέμα την πόλη μας χθες και σήμερα, με ταυτόχρονη μουσική υπόκρουση τραγουδιών γραμμένων για τη Θεσσαλονίκη. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα slides δεν προβάλλονται με απόλυτη χρονολογική σειρά, μια που το υλικό θα χρησιμοποιηθεί και αργότερα στις δραστηριότητες των παιδιών. Τα παιδιά έχουν ενθουσιαστεί από τις εικόνες που προβάλλονται και τα μουσικά κομμάτια που ακούγονται και έχουν αρχίσει να αναρωτιούνται πόσο παλιά μπορεί να είναι η πόλη τους και πως άλλαξε τόσο πολύ στο πέρασμα του χρόνου.

    Στη σκηνή του κουκλοθέατρου, το οποίο χρησιμοποιείται σε όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς στη διδασκαλία των περισσοτέρων μαθημάτων, εμφανίζονται τα γνωστά τους κουκλάκια ο Οδυσσέας και η Πηνελόπη, που αναλαμβάνουν την ξενάγησή τους στα μονοπάτια της πόλης τους.  Αφού τους χαιρετούν, μαθαίνουν τις εντυπώσεις τους από την προβολή των διαφανειών, τα ακούσματα και συζητούν μαζί τους αν τους ενδιέφερε να μάθουν περισσότερα για την αγαπημένη τους πόλη.

     Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί για ακόμη μια φορά ότι, με τη χρήση κουκλοθέατρου, πετυχαίνεται σε μέγιστο βαθμό η συγκέντρωση, η προσοχή και το ενδιαφέρον των μαθητών και σίγουρα σε μεγαλύτερο ποσοστό απ’ ότι με την μετωπική διδασκαλία. Τα παιδιά ξεχνούν ότι συνομιλούν με τη δασκάλα τους και «ελευθερώνονται» γιατί έχουν την εντύπωση ότι μιλούν με τους συνομήλικούς τους.

    Ο Οδυσσέας θα διηγηθεί στην Πηνελόπη την ίδρυση της Θεσσαλονίκης. Και στη συνέχεια καλεί τα παιδιά να δραματοποιήσουν την ιστορία του. Δεν περνά πολύ ώρα και ο Κάσσανδρος  βρίσκεται στο λόφο αγκαλιά με τη γυναίκα του και της μιλά για τα σχέδιά του και τη δημιουργία μιας καινούριας πόλης.  Τα υπόλοιπα παιδιά γίνονται στρατιώτες και κάτοικοι των διάφορων οικισμών. Η ιστορία περνά μέσα από τους ρόλους τους και γίνεται μια δική τους ιστορία. Στο σημείο αυτό εγώ παίζω το ρόλο του αφηγητή, φορώντας την ανάλογη στολή.

    Στο τέλος της ημέρας θα τους δοθεί ο φάκελος, ο οποίος προς το παρόν διαθέτει μόνο τις φωτογραφίες που ήδη έχουν δει τα παιδιά, ξυλομπογιές, μολύβι, χρώματα παστέλ, μαρκαδόρους και τέσσερα μπλοκάκια (αντίστοιχα με τις εποχές που θα μελετήσουμε). Τα μπλοκάκια θα έχουν χρώμα αντίστοιχο με ρο χρώμα της καρτέλας που θα φέρνει κάθε μέρα το «αερόστατο του χρόνου». Ο ατομικός φάκελος στο τέλος της εργασίας μας, θα έχει εμπλουτιστεί με υλικό που θα παραχθεί κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων.

2^η ημέρα

Τα παιδιά βρίσκονται στην αίθουσα παρεούλα με τον αγαπημένο τους κούκλο Οδυσσέα. Ο Οδυσσέας σήμερα είναι χαρούμενος, γιατί στην αποθήκη του παππού του, ανακάλυψε το «αερόστατο του χρόνου», μια μηχανή χρόνου που μπορεί να τον γυρίσει πολλά χρόνια πίσω. Τους προσκαλεί να παίξουνε μαζί το καινούριο παιχνίδι του.

    Εμφανίζεται η Πηνελόπη, όμως πολύ διαφορετικά ντυμένη. Φοράει έναν χιτώνα με χρωματιστή πόρπη και ένα ψάθινο καπέλο, την «καρσία» της. Ο Οδυσσέας στην αρχή απορεί, αλλά σύντομα καταλαβαίνει ότι βρίσκεται σε μια μακρινή εποχή…

    Γύρω του τα βλέπε όλα διαφορετικά. Βρίσκεται σε ένα σπίτι της αρχαίας Θεσσαλονίκης. Γύρω – γύρω το σπίτι έχει ένα μικρό κάστρο, από το δρόμο δε φαίνεται τίποτε, παρά μόνο μια πόρτα. Παρατηρεί με έκπληξη ότι οι άνδρες δε κάθονται στο ίδιο μέρος με τις γυναίκες του σπιτιού. Αυτοί κάθονται στο ισόγειο του σπιτιού, στον «ανδρώνα», όπως τον πληροφορεί η Πηνελόπη. Και δεύτερη έκπληξη είναι ότι δεν κάθονται σε καρέκλες όπως σήμερα, αλλά σε ανάκλιντρα, σχεδόν ξαπλωμένοι. Εκεί τρώνε, εκεί πίνουν, εκεί συζητούν με τους φίλους τους. Σηκώνει το κεφάλι του και βλέπει με έκπληξη από τον «γυναικωνίτη», να φωνάζει την Πηνελόπη η μητέρα της. «Πηνελόπη, φόρεσε την καρσία σου». Η Πηνελόπη του εξηγεί πως θα πρέπει να φορά πάντα το ψάθινο καπέλο της, για να μη μαυρίσει από τον ήλιο το πρόσωπό της και τη θεωρήσουν δούλα και φτωχή. Γιατί μονάχα οι φτωχές κοπέλες που δουλεύουν όλη την ημέρα , είναι μαυρισμένες στο πρόσωπο. Ο  Οδυσσέας αναρωτιέται πώς άλλαξαν τα πράγματα στην εποχή του, που το μαύρισμα από τον ήλιο θεωρείται μόδα.

    Αφήνει την Πηνελόπη στην αυλή και ξεκινά τον περίπατό του. Καθώς περπατά αναρωτιέται πώς οι άνθρωποι αυτής της εποχής μαθαίνουν τα νέα και αναπολεί την τηλεόρασή του στο δωμάτιό του. Ξαφνικά ακούει μια δυνατή φωνή να λέει: «Ε!! Εσείς…». Η φωνή ακούγεται από την αγορά που βρίσκεται στο κέντρο περίπου της πόλης. Από ένα ψηλό μπαλκόνι που βρίσκεται από τη μεριά της δύσης, τον δήμο, ακούνε όλοι τις επιτυχίες του βασιλιά στη μάχη.

    Εμφανίζεται ξανά η Πηνελόπη, τώρα όμως με ρούχα της εποχής μας. Αναρωτιέται για το απορημένο ύφος του Οδυσσέα. Αυτός της εξηγεί για το «αερόστατο του χρόνου» και την προσκαλεί να περπατήσουν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης και να επισκεφθούν το Αρχαιολογικό Μουσείο. Προσκαλεί και τα παιδιά. Εκεί τους περιμένει η γνωστή τους από άλλες δραστηριότητες ξεναγός και τους μιλά για την ίδρυση της Θεσσαλονίκης και τα αρχαιολογικά ευρήματα της εποχής του Αρχαίου Μακεδονικού Κράτους.

3^η ημέρα

  Τα παιδιά είναι σήμερα χωρισμένα σε ομάδες εργασίας και περιμένουν τις οδηγίες. Οι ομάδες είναι τέσσερις, οι δύο των τεσσάρων ατόμων και οι άλλες δύο των πέντε ατόμων. Τα μέλη της κάθε ομάδας συνεργάζονται, συνομιλούν, συγκρούονται σε σχέση με τις απόψεις και τέλος αποφασίζουν. Οι πέντε παλιννοστούντες μαθητές συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία μάθησης.

Δραστηριότητες ομάδων:

Ομάδα 1^η «Αχιλλέας»

Τους δίνονται τα παρακάτω βιβλία: «Μακεδονία 4000 χρόνια Ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού» Εκδοτική Αθηνών, «Αρχαία λιμάνια – Θερμαϊκός κόλπος» Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης 1988, «Μακεδονία» Ιωάννης  Τουρατσόγλου Εκδοτική Αθηνών.

Τους δίνονται ταυτόχρονα και οι  παρακάτω οδηγίες γραπτά: «Να εντοπίσετε στο χάρτη της Ελλάδας και να χαρτογραφήσετε σε διαφάνεια την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Να χαρτογραφήσετε και να εξηγήσετε με απλά λόγια τις μεταβολές της ακτογραφίας στο μυχό του Θερμαϊκού κόλπου. Στη συνέχεια να κάνετε γραφική αναπαράσταση των αρχαίων οικισμών περιμετρικά στο Θερμαϊκό κόλπο. Τέλος, να αιτιολογήσετε, πάντα με απλά λόγια, γιατί λόγω γεωγραφικής θέσης του συγκεκριμένου τόπου αποφάσισε ο Κάσσανδρος να ιδρύσει την πόλη στη θέση αυτή».

Ομάδα 2^η «Θησέας»

«Να μελετήσετε, με προσοχή το τμήμα του CD Μακεδονία – Θράκη, που σχετίζεται με την προσομοίωση της αρχιτεκτονικής ενός μακεδονικού σπιτιού της εποχής που αναφερόμαστε. Να μπορείτε να σχολιάσετε τμήματα αυτού. Μπορείτε να βοηθηθείτε και από βιβλία που υπάρχουν στη βιβλιοθήκη της τάξης».

Ομάδα 3^η «Ηρακλής»

«Από το βιβλίο Μουσείο Θεσσαλονίκης – Οδηγός αρχαιολογικών θησαυρών, γραμμένο από τον Μανόλη Ανδρόνικο, Εκδοτική Αθηνών 1982, να περιγράψετε και να μας παρουσιάσετε με λίγα λόγια, τις εντυπώσεις σας από τη χθεσινή επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο».

Ομάδα 4^η «Ιάσονας»

«Να δημιουργήσετε, με βάση το φωτογραφικό υλικό που σας δίδεται, έναν πίνακα με τη τεχνοτροπία του κολλάζ, ο οποίος θα μας ανατρέχει στην μακρινή εποχή, που μελετούμε».

Ακολουθεί η παρουσίαση των εργασιών από τις ομάδες. Στο τέλος της ημέρας, ατομικά, θα συμπληρωθεί το ημερολόγιο, με σκοπό την επανάληψη.

   4^η ημέρα

    Σήμερα, τα παιδιά θα επισκεφθούν τα Ρωμαϊκά ανάκτορα, τον Ιππόδρομο, την Αψίδα του Γαλερίου, τη Ροτόντα κα τέλος την ρωμαϊκή αγορά. Θα βαδίσουν και θα μελετήσουν το ρωμαϊκό γύρο της πόλης μας. Από την προηγούμενη έχουν ενημερωθεί και έχουν μαζί τους φωτογραφική μηχανή.

 

    Βρισκόμαστε στην αίθουσά μας. Στη σκηνή του κουκλοθέατρου, βλέπουμε τον Οδυσσέα να κοιμάται. Η Πηνελόπη εμφανίζεται και μας λέει να κάνουμε ησυχία, για να μη ξυπνήσει ο Οδυσσέας. 

    Η Πηνελόπη είναι χαρούμενη,  γιατί στη βιβλιοθήκη της γιαγιάς της βρήκε ένα βιβλίο, που στο εξώφυλλό του είχε φωτογραφία ένα γνώριμο μέρος της Θεσσαλονίκης, την περιοχή του Ναυαρίνου. Εκεί πηγαίνουν με τη μητέρα της και ψωνίζουν και ύστερα η μαμά της πίνει καφέ. Καλεί τα παιδιά να διαβάσουν μαζί το βιβλίο.

Αρχίζει. Το βιβλίο τους μιλά με απλά λόγια για τη ρωμαϊκή εποχή και ειδικότερα για τη Θεσσαλονίκη αυτής της εποχής. Αφού τελειώνει η ιστορία, η Πηνελόπη προτρέπει τα παιδιά να ετοιμαστούν για να ξεκινήσουν το ρωμαϊκό γύρο. Ο Οδυσσέας έχει κρυμμένο το «αερόστατο του χρόνου» και έτσι αποφασίζουν τα παιδιά να τον αφήσουν πίσω τους.

    Σταματούν με το λεωφορείο στην κεντρική οδό της Θεσσαλονίκης Τσιμισκή. Σε κάποιο σημείο μετά την οδό Εθνικής Αμύνης και μέσα σε ένα μικρό οικόπεδο, υπάρχουν τμήματα των τειχών της πόλης. Βρίσκουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε για το ρόλο των τειχών, την κατασκευή τους και τα υλικά από τα οποία είναι κατασκευασμένα. Ανηφορίζοντας συναντούμε τα ρωμαϊκά ανάκτορα και τον ιππόδρομο, στις σημερινές πλατείες Ναυαρίνου και Ιπποδρομίου.

    Με σύμβουλο το βιβλίο «Μνημεία της Θεσσαλονίκης», αναλαμβάνω τη ξενάγηση των μικρών μαθητών. Βοηθός η μικρή Πηνελόπη. Σύμφωνα με την καινούρια σχολή κουκλοθέατρου, ο παίχτης της κούκλας σταματά να είναι κρυμμένος πίσω από το παραβάν και εμφανίζεται μπροστά απ’ αυτό. Τα παιδιά τον δέχονται ως μέρος του θεάτρου.

    Φωτογραφίζουν και ζωγραφίζουν με οδηγό τη φαντασία τους και τις πληροφορίες που έχουν πάρει, σχολιάζουν και μελετούν.

    Καθώς ανεβαίνουμε προς τα πάνω, φτάνουμε στην Εγνατία οδό. Φτάνουμε στην Αψίδα του Γαλερίου. Τη φωτογραφίζουμε, παρατηρούμε τις ανάγλυφες παραστάσεις και γυρίζουμε το βλέμμα μας προς τα βόρεια και βλέπουμε τη Ροτόντα. Την επισκεπτόμαστε, μελετούμε το σχήμα της, μιλούμε για τη χρήση της στο πέρασμα του χρόνου.

    Τελευταίος τόπος επίσκεψής μας η Ρωμαϊκή αγορά. Τα παιδιά περνούν μέσα από τους δρόμους της και φτάνουν στο Ωδείο, όπου κάθονται και συζητούν για το συγκεκριμένο τόπο. Παρακολουθούν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που εκπονείται από ειδική ομάδα και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

 5^η ημέρα

Ομαδική εργασία

«Αχιλλέας»

Με τις φωτογραφίες που κάνατε οι ίδιοι, ετοιμάστε έναν πίνακα, βάζοντας τίτλο σε κάθε φωτογραφία.

«Θησέας»

Με τη βοήθεια των βιβλίων της βιβλιοθήκης της τάξης, ετοιμάστε μια διαφάνεια με το σχεδιάγραμμα του Γαλεριανού συγκροτήματος. Ζητείστε τις ζωγραφιές που έκαναν οι συμμαθητές και συμμαθήτριες και παρουσιάστε.

«Ηρακλής»

Χρησιμοποιώντας για ακόμη μια φορά τον υπολογιστή, αναζητείστε στο CD την προσομοίωση της Αψίδας του Γαλερίου, σχολιάστε και παρουσιάστε.

«Ιάσονας»

Με τα πανιά που έχουμε στο μπαούλο μας, ντυθείτε Ρωμαίοι πολίτες και αυτοσχεδιάστε. Πριν τον αυτοσχεδιασμό, μελετείστε με προσοχή για τη ζωή των ανθρώπων της εποχής στα βιβλία της βιβλιοθήκης που έχουν σχετικές με το θέμα σας πληροφορίες.   

    Αφού παρουσιαστούν οι εργασίες των παιδιών και γίνει η σύνθεσή τους, τα παιδιά θα γράψουν στο ημερολόγιο τις εντυπώσεις τους από την επίσκεψή μας σ’ αυτήν την εποχή.

 6^η ημέρα

 Σ’ αυτή τη φάση θα γίνει αναφορά με απλά λόγια στη Βυζαντινή εποχή. Η διήγηση γίνεται από εμένα και ο Οδυσσέας κρατώντας το «αερόστατο» με ακούει προσεκτικά, όπως και όλα τα παιδιά. Στο τέλος της διήγησης αρχίζει και μιλά και καταλαβαίνουμε όλοι ότι έχει μεταφερθεί σε μια μακρινή εποχή, σε μια διαφορετική γειτονιά από τη δική του. Τα σπίτια είναι κτισμένα το ένα δίπλα στον άλλο, έχουν μπαλκόνια με λίγα λουλούδια – ανάμνηση των δέντρων των αυλών- και περπατά σε ένα δρόμο που δεν έχει πεζοδρόμιο και είναι φτιαγμένος με κυβόλιθους, πελεκημένες πέτρες και στη μέση έχει ένα ρυάκι. Αυτό το ρυάκι του θυμίζει το αποχετευτικό σύστημα των Ρωμαίων.

    Σε όλη τη διάρκεια της παραπάνω περιγραφής τα παιδιά συμμετέχουν ενεργά, συνομιλούν με τον Οδυσσέα και τον ενημερώνουν ότι βρίσκεται στη Βυζαντινή Θεσσαλονίκη.

    Η πλατεία Καλλιθέα είναι μπροστά του. Αναρωτιέται γιατί την ονόμασαν έτσι, αφού δεν έχει «καλή θέα», παρά μόνο σπίτια γύρω – γύρω. Γρήγορα το καταλαβαίνει. Βλέπει παιδιά που παίζουν βόλους, παιχνίδι παρόμοιο με το σημερινό. Ακούει τις φωνές της μητέρας και καταλαβαίνει ότι καθισμένη στο μπαλκόνι του σπιτιού της έχει καλή θέα, τα παιδιά της. Τα παιδιά δραματοποιούν τη σκηνή.

    Η Πηνελόπη αναλαμβάνει να γυρίσει τον Οδυσσέα πίσω στην εποχή του, ο οποίος παραμιλάει και τον καλεί μαζί με τα παιδιά και τη ξεναγό να επισκεφθούν τα μνημεία της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης.

Επισκέπτονται τα κάστρα, θα διαβάσουν και θα μεταφράσουν την επιγραφή του Ορμίσδα, θα μελετήσουν τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή τους και ιδιαίτερα το ρόλο στην αντισεισμική τους θωράκιση. Ο εκπαιδευτικός περίπατος θα συνεχιστεί με την επίσκεψή τους στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Ορφανού, μετόχι της μονής Βλατάδων. Θα ανεβούνε στην ακρόπολη, θα δούνε τον Πύργο του Τριγωνίου, που είναι στρογγυλός, χτίστηκε τον 5^ο αιώνα και πιστή μίμησή του ο Λευκός Πύργος που κτίστηκε 1000 χρόνια μετά. Θα φτάσουνε στην πύλη της Άννας Κομνηνής Παλαιολογίνας, θα διαβάσουν την επιγραφή και θα σχολιάσουν το γλυπτό του έλληνα γλύπτη Τάκη, αφιερωμένο στην επανάσταση των Ζηλωτών.

   7^η ημέρα

Με την προβολή των slides που παρουσιάστηκαν την πρώτη ημέρα, ξεκινά η έβδομη ημέρα. Σχολιάζουμε τις εικόνες και γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην καινούρια εποχή που μελετούμε, την εποχή της τουρκοκρατίας και των νεότερων χρόνων. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην καταστροφική πυρκαγιά και στο σχέδιο Εμπράρ, για την ανάπλαση του ιστορικού κέντρου της πόλης μας.

Επισκεπτόμαστε την πλατεία Αριστοτέλους, την αγορά της πόλης και γίνεται αφορμή η επίσκεψή μας να μελετήσουμε για την πολυπολιτισμική ταυτότητα της πόλης μας στο βάθος της ιστορίας της. Παρατηρώντας φωτογραφίες μελετούμε  τη συμβίωση Χριστιανών, Τούρκων, εβραίων και αργότερα προσφύγων από τη Μ.Ασία και αναζητούμε μέσα σε βιβλία πληροφορίες για τα επαγγέλματα, το ντύσιμο, τις καθημερινές στιγμές αυτής της εποχής.

  8^η ημέρα

Τα παιδιά περπατώντας στη παραλία, αποτυπώνουν πάνω στο φωτογραφικό χαρτί τη νέα και παλιά παραλία, το Λευκό Πύργο και το Λιμάνι. Επισκέπτονται το Λευκό Πύργο και το λιμάνι. Μας περιμένει στο πάρκο του Μ. Αλεξάνδρου εξωτερικός συνεργάτης αρχιτέκτονας, ο οποίος μας μιλά για τα σχέδια του Λευκού Πύργου και τις αλλαγές που δέχθηκε στο πέρασμα του χρόνου. Μας μιλά ακόμη και για το σχέδιο Εμπράρ με περισσότερες πληροφορίες. Το τέλος της ημέρας μας βρίσκει στην αίθουσά μας, να γράφουμε το ημερολόγιο και να ζωγραφίζουμε στιγμές της βόλτας μας.

  9^η ημέρα

   Η βόλτα συνεχίζεται και αυτή την ημέρα. περπατούμε την οδό Ανθέων και ακούγοντας την Πηνελόπη, προσπαθούμε να ζωγραφίσουμε στο μυαλό μας την οδό που εξαιτίας των ωραίων σπιτιών και των μεγάλων κήπων τους, ονομάστηκε έτσι. Φτάνουμε στο κτίριο που σήμερα χρησιμοποιεί η Νομαρχία της Θεσσαλονίκης, όπου μας ξεναγούν. Γυρίζοντας από τη Βασιλ.Όλγας επισκεπτόμαστε το κτίριο που φιλοξενείται η Πινακοθήκη, όπου ξεναγούμαστε.

    Με τη βοήθεια των βιβλίων της βιβλιοθήκης μας στην αίθουσά μας με την επιστροφή, μελετούμε για τα κτίρια που επισκεφθήκαμε και παρακολουθούμε ταινία με θέμα ανάλογο.         

     10^η ημέρα

 Στην αρχή θα βάλουμε σε χρονολογική σειρά τις φωτογραφίες που περιείχε ο φάκελος μας από την πρώτη κιόλας ημέρας. Θα συμπληρωθεί η χρωματιστή ιστορική χρονογραμμή, γράφουμε τις ημερομηνίες και βρίσκουμε πόσο απέχει χρονολογικά από τη σημερινή εποχή  η κάθε μακρινή εποχή.

    Στη συνέχεια θα γίνει ανάλυση του ποιήματος που άκουσαν την πρώτη ημέρα. Σε άλλη περίπτωση η ανάλυση του ποιήματος θα ήταν δύσκολη. Όμως η ανάλυση θα γίνει αφορμή για μια επανάληψη όλων των γνώσεων που αποκτήθηκαν τις προηγούμενες ημέρες, ενώνοντας το χθες και το σήμερα της ιστορίας της πόλης μας.

    Σχεδιάζουμε όλοι μαζί τέλος, το ιστόγραμμα με κάθετο άξονα τα μνημεία και οριζόντιο τις χρονικές περιόδους.

    Τελειώνουμε με τη γραφή του ημερολογίου μας και ανακοινώνουμε τις εντυπώσεις μας από το πρόγραμμα. Σχολιάζουμε αν πετύχαμε τους στόχους που τέθηκαν στην αρχή του και γίνονται προτάσεις για το πώς μπορούμε αργότερα να συνεχίσουμε το ταξίδι μας στο ιστορικό παρελθόν της πόλης μας.

 11^η ημέρα

  Ετοιμάζουμε την έκθεση φωτογραφίας και έργων ζωγραφικής, που θα μπορούν να επισκεφθούν τα παιδιά του σχολείου μας. Τα παιδιά θα μπορούν να παρακολουθήσουν και προβολή slide και ταυτόχρονη ξενάγηση στο ταξίδι του χθες.  Μια άλλη ομάδα της τάξης μας έχει αναλάβει να γράψει ένα έργο για το κουκλοθέατρο, μια άλλη ομάδα να κάνει τις κούκλες και μια άλλη να παρουσιάσει το έργο στους μαθητές της πρώτης και δευτέρας τάξης.

    Ζητούμε με επιστολή μας από το Διευθυντή του σχολείου μας την άδεια να παρουσιάσουμε την εργασία μας στα παιδιά του σχολείου μας.

    Το πρόγραμμα τελειώνει με το αφιέρωμα που παρουσιάστηκε στα παιδιά του σχολείου μας.