Η θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης Howard Gardner

κάνε κλικ

«Στην κρίσιμη στιγμή, ο άνθρωπος δεν κρίνεται από το τι έχει διαβάσει, αλλά από το τι έχει κάνει. Και δεν κρίνεται από το πόσο καλά έχει μιλήσει, αλλά από το πόσο ηθικά έχει ζήσει.»
Howard Gardner

Η θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης αποτελεί μια κριτική θέση απέναντι στην άποψη σύμφωνα με την οποία γεννιόμαστε με μια μόνο νοημοσύνη, την οποία δεν έχουμε τη δυνατότητα να αλλάξουμε και την οποία οι ψυχολόγοι μπορούν να μετρήσουν.
Σύμφωνα µε τη θεωρία αυτή, που βασίζεται σε ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών ερευνών (ψυχολογικών, ανθρωπολογικών, βιολογικών), η νοημοσύνη µας χωρίζεται σε εννιά τομείς οι οποίοι έχουν την έδρα τους σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου µας. Είναι εξίσου σημαντικοί, όχι όμως και το ίδιο αναπτυγμένοι σε κάθε άτομο. Υποστηρίζεται, λοιπόν, ότι η νοημοσύνη είναι προϊόν μιας μακράς και συμμετοχικής αλληλεπίδρασης μεταξύ της φύσης (βιολογικές δυνάμεις και κληρονομικές προδιαθέσεις) και της ανατροφής (περιβαλλοντικές δυνάμεις και εμπειρίες της ζωής). Ο Howard Gardner, λοιπόν, τονίζει το ρόλο του πολιτισμού στην ανάπτυξη κάθε είδους νοημοσύνης. Κύριος «ένοχος» βέβαια για την άνιση μεταξύ τους ανάπτυξη θεωρείται το σχολείο, το οποίο επικεντρώνεται στην καλλιέργεια δύο µόνο ευφυϊών – γλωσσικής και λογικοµαθηµατικής – αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα τις υπόλοιπες (μουσική ευφυΐα, ευφυΐα του χώρου, ενδοπροσωπική ευφυΐα, διαπροσωπική ευφυΐα, φυσιογνωστική ευφυΐα, σωµατική – κιναισθητική ευφυΐα και υπαρξιακή ευφυΐα).

Τα τέσσερα σημαντικότερα σημεία της θεωρίας της Πολλαπλής Νοημοσύνης του Gardner είναι:
1. Κάθε άτομο έχει ένα συνδυασμό των εννέα ή και περισσότερων ειδών νοημοσύνης. Αυτή η τυχαία κατάταξη των δυνάμεων και αδυναμιών καθιστά κάθε πρόσωπο μοναδικό με αποτέλεσμα κάθε τάξη να διαθέτει μια ποικιλομορφία σκέψης.
2. Κάθε άτομο μπορεί να αναπτύξει τις νοημοσύνες του σε επαρκές επίπεδο. Με ενθάρρυνση, εμπλουτισμό και κατάλληλη καθοδήγηση, οποιοσδήποτε μαθητής ή άτομο, μπορεί να αναπτύξει τις νοημοσύνες του.
3. Οι νοημοσύνες συνεργάζονται. Πάντα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.
4. Καμιά νοημοσύνη δεν μπορεί να υπάρξει μόνη της. Εξαιτίας γενετικών καταβολών και του περιβάλλοντος, δεν υπάρχουν δύο άνθρωποι που να έχουν το ίδιο προφίλ νοημοσύνης -ούτε ακόμη και οι απαράλλακτοι δίδυμοι- επειδή οι εμπειρίες τους είναι διαφορετικές και η νοημοσύνη τους συνεχώς εξελίσσεται. Για παράδειγμα, αν δυο άτομα διαθέτουν το ίδιο επίπεδο ισχυρής γλωσσικής νοημοσύνης, το ένα μπορεί να είναι καλύτερο στην ανάγνωση, ενώ το άλλο στο γραπτό λόγο.
Η εφαρμογή της θεωρίας του Gardner έχει αλλάξει πολλά δεδομένα. Πιο συγκεκριμένα, η θεωρία του Gardner δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εφαρμογή ενός διαφορετικού σχολείου που αξιοποιούνται οι ΠΤΝ ως «γλώσσες» που μιλούν όλοι οι μαθητές και εκλαμβάνονται ως «εργαλεία» για μάθηση, με σκοπό τη βαθύτερη κατανόηση των επιστημονικών κλάδων, την επίλυση προβλημάτων και την αξιοποίηση των όσων μαθαίνονται. Στο πλαίσιο του σχολείου αυτού, διαμορφώνεται μια «σχολική οικολογία» και μια «κοινότητα μάθησης», όπου τα γνωστικά αντικείμενα προσωποποιούνται και αναλύονται με βάση τον «πυρήνα» ενός κεντρικού θέματος, το οποίο άσχετα από την πολυπλοκότητά του, παρουσιάζεται μέσα από «πολλαπλές αναπαραστάσεις», οι οποίες ενισχύουν όλο το φάσμα των ΠΤΝ, εναρμονίζοντας τη σχολική με τη βιωματική γνώση. Η εφαρμογή της θεωρίας των ΠΤΝ δίνει, επίσης, ποικίλες δυνατότητες στους εκπαιδευτικούς να διευρύνουν τις οπτικές γωνίες, μέσα από τις οποίες οι μαθητές αντιλαμβάνονται τον «κόσμο», να προσαρμόσουν το διδακτικό τους έργο στο ατομικό προφίλ των μαθητών, να δημιουργήσουν ποικίλες ευκαιρίες μάθησης και να τους οδηγήσουν στην πολύπλευρη ανάπτυξη, στην πληρότητα και τον επαγγελματικό τους προσανατολισμό. Η υιοθέτηση της θεωρίας της πολλαπλής νοημοσύνης από πολλούς εκπαιδευτικούς ανά τον κόσμο, έχει αλλάξει το «χάρτη» της εκπαίδευσης σε παγκόσμιο επίπεδο, 25 χρόνια μετά την αρχική σύλληψή της. Έχει συμβάλει στον εκδημοκρατισμό της τάξης, στην «αποποινικοποίηση» των εξεταστικών διαδικασιών και στην κατάργηση του «εργοστασιακού μοντέλου του σχολείου», το οποίο προωθούσε τις ομογενοποιημένες λειτουργίες και τα ανελαστικά προγράμματα, εφαρμόζοντας μια ισοπεδωτική τακτική για όλους τους μαθητές, η οποία αγνοεί τις κλίσεις, τη δημιουργικότητα, τα ταλέντα και το αμάλγαμα των διαφορετικών τους ικανοτήτων.

Διαβάστε ακόμη: Ο θάνατος του παιχνιδιού, η σύγχρονη σχολική πραγματικότητα

About Anna's Pappa blog

Διαχειρίστρια του Anna's Pappa blog. Το ιστολόγιο που θέλει να γίνει ένας τόπος συνάντησης παιδιών, δασκάλων και γονέων. Ήμουν δασκάλα στο 18ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης και συγγραφέας παιδαγωγικών. Όλα τα χρόνια στην εκπαίδευση δίδαξα διαθεματικά και διεπιστημονικά. Πιστεύω μου είναι ότι όλα τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να μάθουν πώς να μαθαίνουν και να αποκτούν δεξιότητες. Τα ευτυχισμένα παιδικά χρόνια διαρκούν μια ολόκληρη ζωή!!
This entry was posted in εκπαιδευτικά άρθρα and tagged , . Bookmark the permalink.

1 Responses to Η θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης Howard Gardner

  1. Ο/Η Γιώργος Α. λέει:

    Η νοημοσύνη είναι μία με τα επακόλουθα επιχειρήματα : 1) εάν όπως ισχυρίζεται ο Gardner υπάρχουν πολλές ανεξάρτητες νοημοσύνες τότε δεν υπάρχει ένας εαυτός (αφου αυτό που είμαστε εμείς ειναι άμεσα η νοημοσύνη) αλλά πολλοί ανεξάρτητοι..δηλαδή εσύ που διαβάζεις τώρα ότι γράφω κατά τον Gardner ενεργοποιείς τη λεκτική σου νοημοσύνη για να καταλάβεις τη γλώσσα και τι σημασία έχουν οι λέξεις..εάν μετά απο 1 λεπτό σκεφτείς μαθηματικά σβήνει ο εαυτός σου που υπήρχε πρίν και ανάβει ένας υποτιθέμενος άλλος..χωρίς να διασαφηνίζει ποιος αποφασίζει να σκεφτεί το οτιδήποτε και να στρέψει τη σκέψη του κάπου, χωρίς να αναφέρεται ο συνδετικός κρίκος δηλαδη. 2) η γλώσσα, η φιλοσοφία και ουσιαστικά οτιδήποτε παρατηρείται απο εμάς αποτελείται από λογική. Το να αντιληφθείς τι σημαίνει μία λέξη και τη σημασία της είναι το ίδιο με το να αντιληφθείς ένα νούμερο και τη σημασία του, ή το να αντιληφθείς τι σημαίνει το ουσιαστικό και πότε λογικά πρεπει να το χρησιμοποιείς είναι το ίδιο με το να αντιληφθείς τι σημαίνει το + ή το – και να ξέρεις πότε πρέπει να τα χρησιμοποιήσεις λογικά (αυτά σε απλό επίπεδο και σε ποιο σύνθετο το ίδιο ισχύει όμως), δηλαδή πιο συγκεκριμένα όλα είναι αντίληψη εννοιών και συγκεκριμένων αλληλεπιδράσεων με άλλες έννοιες 3) η νευροφυσιολογία έχει βρεί ότι το μετωπιαιο-βρεγματικό δίκτυο πρωτοστατεί (έχει πυκνες συνδέσεις με άλλα μέρη του εγκεφάλου) και ευθύνεται για τη γενική λογική αντίληψη, τη λειτουργική μνήμη τη κατευθυντικότητα της προσοχής (βούληση), δηλαδή έχει αποδειχτεί οτι αυτό που αποφασίζει τι θα σκεφτεί και που θα στρέψει τη προσοχή του κατέχει γενική ευφυία και συμμετέχει σε γλώσσα, μαθηματικους υπολογισμους, αναλογική συλλογιστική, λειτουργική μνήμη , φαντασία κλπ και κωδικοποιεί τη κάθε γνώση σε διαφορετικό χώρο στον εγκέφαλο (τη γνώση οχι την ευφυία) λειτουργώνταε σαν ενιαίο δίκτυο.4) Η καλή χροιά της φωνής ή η καλή ιδιοδεκτικότητα κλπ πηγάζουν ναι μεν από λειτουργίες εγκεφάλου αλλά δεν είναι ευφυία/σκέψη/νόηση, είναι πιο πολύ ικανότητες, όχι σκέψη. Επίσης το να είμαι καλός χαρακτήρας η κακός δεν είναι νοημοσύνη, δεν νοώ κάτι, στοιχεία προσωπικότητας είναι και τάσεις, όχι νόηση 5) έχει αποδειχτεί ότι αν ακονίσει κάποιος το μυαλό του με μια μορφή λογικής πχ μαθηματικά μετά εξελίσσεται σε όλες τις λογικές διεργασίες δηλαδή αν καίγεται κάποιος με μαθηματικούς υπολογισμούς συνέχεια πολλά χρόνια τότε αν πάει μετά να σκεφτεί κάτι λογικό πέρα των μαθηματικών θαναι πιο δυνατός σε αυτο απο έναν αντίστοιχο εαυτό του που δεν καιγόταν με μαθηματικούς υπολογισμούς ποτέ και δεν εξασκούσε τη λογική του.6) σύμφωνα με τον Γκαρντερ εάν δημιουργήσω μία καινούργια ομάδα λογικής (καινουργια σύμβολα με καινούργιους λογικούς κανόνες) τότε γεννάται μία καινουργια ανεξάρτητη νοημοσύνη; δηλαδή ποσοι εαυτοι είμαστε και γεννούνται συνέχεια;. Βλέπουμε δηλαδή πάρα πολλά σφάλματα σε ένα τέτοιο σαθρό σκεπτικό. Επίσης μετά απο εγκεφαλικό κάποιος μπορεί να χάσει τη γνώση των φρούτων και να γνωρίζει τα λαχανικά και τα υπόλοιπα τι σημαινει οτι υπάρχει μια ανεξαρτητη νοημοσυνη που σκεφτεται τα φρουτα; Αυτό που ανέλυσα πιο πάνω όλο είναι λογική, δηλαδή πήρα συγκεκριμένες έννοιες και τη σημασία τους και ζύγισα, τι ισχύει με επιχειρήματα και τι όχι. Το ίδιο κάνω και σε ένα μαθηματικό πρόβλημα απλά αντι για έννοιες της γλώσσας έχω έννοιες αριθμητικές (ή και γλώσσας στα προβλήματα). Για να την αντιληφθούμε χρησιμοποιούμε εμας τους ίδιους με τη θέληση μας, δηλαδή ευφυία. Πίσω απο τα μαθηματικά, τη γλώσσα, την φιλοσοφία, τη γεολογία κλπ κλπ υπάρχει μία ευφυία που αποφασίζει τι θα επεξεργαστεί το μόνο που αλλάζει είναι το αντικείμενο όχι η λογική. Τώρα, γιατί κάποιος είναι καλός φυσικός και όχι γλωσσολόγος; διότι παίζουν παράγοντες ρόλο όπως η κλίση σε μία ομάδα λογικής, τα ερεθίσματα ασυνείδητα και μή, ο βαθμός δυσκολίας της κάθε ομάδας (δηλαδή η γλώσσα θέλει καλή κρίση, αντίληψη και ζύγισμα ναι, αλλά τα σοβαρά μαθηματικά είναι πιο σύνθετα, πιο λεπτά και αναλυτικά ως προς στη λογική τους) και τέλος η νευρωνική καταχώρηση (η γλώσσα καταχωρείται σε άλλο κέντρο απο τα μαθηματικά), μπορεί κάποιος νάχει δυσλειτουργία σε αυτό το κέντρο, αυτό δε σημαίνει οτι υπάρχει ανεξάρτητος εαυτός εκεί). Μιλάμε για μία θεωρία χωρίς απόδειξη με μεγάλα πειράματα να επιβεβαιώνουν την ύπαρξη μίας γενικής νοημοσύνης με υποκατηγορίες. Όταν επιστήμονες βασίζονται σοβαρά σε θεωρίες-υποθέσεις χωρίς σοβαρά επιχειρήματα τότε κάτι λάθος πάει.

Σχολιάστε

Ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για την εξάλειψη των ανεπιθύμητων σχολίων. Μάθετε πως επεξεργάζονται τα δεδομένα των σχολίων σας.