H πρώτη παρουσία του Αγίου Φωτός

«Τα υπερ-αισθητά και υπέρλογα δεν περιγράφονται, βιώνονται εν σιωπή. Στον πληθωρισμό των λόγων ας αφήσουμε μια χαραμάδα στην καρδιά μας.»

To θαύμα του Αγίου Φωτός έλαβε χώρα για πρώτη φορά στον Τάφο του Ιησού Χριστού όταν, την ώρα της Ανάστασεώς Του, ένα άπλετο Φως ασύγκριτης φωτεινότητας πλημμύρισε τον χώρο.
Στο Ευαγγέλιο του Λουκά αναφέρεται πως η Μαρία η Μαγδαληνή, η Ιωάννα, η Μαρία η μητέρα του Ιακώβου, καθώς και άλλες γυναίκες από τη Γαλιλαία, προσήλθαν στον Τάφο του Ιησού πριν ακόμη χαράξει. Όταν όμως έφτασαν εκεί διαπίστωσαν ότι ο λίθος που έφραζε την είσοδο είχε ήδη κυλιστεί από τη θέση του και ο Τάφος ήταν κενός. Και ενώ αναρωτιούνταν τι συνέβη, «εμφανίστηκαν σε αυτές δύο άνδρες με ενδύματα αστραφτερά», οι οποίοι είπαν:
«Γιατί ζητάτε τον ζωντανόν μεταξύ των νεκρών; Δεν είναι εδώ αλλά αναστήθηκε» (Λουκάς, 24:5-6).
Στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη, η περιγραφή του ίδιου γεγονότος είναι πιο λεπτομερής:
«Νωρίς την πρώτην ημέρα της εβδομάδος, ενώ ήτανε ακόμη σκοτάδι, η Μαρία η Μαγδαληνή ήλθε εις το μνημείον, και είδε ότι ο λίθος είχε αφαιρεθεί από το μνήμα. Τρέχει τότε και έρχεται εις τον Σίμωνα Πέτρον και εις τον άλλον μαθητήν, τον οποίον αγαπούσε ο Ιησούς, και τους λέγει, “Επήραν τον Κύριον από το μνήμα και δεν ξέρομεν πού τον έβαλαν”. Τότε ο Πέτρος και ο άλλος μαθητής έφυγαν και επήγαιναν εις το μνήμα. Έτρεχαν δε οι δύο μαζί. Αλλ’ ο άλλος μαθητής έτρεχε γρηγορώτερα, επέρασε τον Πέτρον και ήλθε πρώτος εις το μνήμα. Έσκυψε και βλέπει τα σεντόνια να είναι εκεί, αλλά δεν εμπήκε μέσα. Έρχεται κατόπιν ο Σίμων Πέτρος, ο οποίος τον ακολουθούσε, και εμπήκε εις το μνήμα και βλέπει τα σεντόνια να είναι εκεί…» (Ιωάννης, 20:1-7).
Πώς, ενώ επικρατούσε ακόμη σκοτάδι, κατάφεραν ο Πέτρος και ο Ιωάννης να δουν στο εσωτερικό του Τάφου τα σεντόνια με τα οποία ήταν τυλιγμένο το σώμα του Ιησού;
Και ιδίως ο Ιωάννης, ο οποίος δεν εισήλθε καν στον Τάφο;
Την απάντηση δίνει ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης στο έργο του Περί της Αναστάσεως του Ιησού Χριστού, όπου αναφέρει ότι όσοι ακολούθησαν τον απόστολο Πέτρο εκείνη τη νύχτα πίστεψαν στην Ανάσταση, διότι ο Τάφος του Χριστού είχε γεμίσει από Φως, το οποίο ήταν ορατό και πνευματικώς αλλά και διά των φυσικών αισθήσεων:
«Όσοι ήταν με τον Πέτρο είδαν και επίστευσαν… διότι ο Τάφος ήταν πλήρης από Φως, ώστε αν και ήταν νύχτα, είδαν το εσωτερικό του Τάφου με δύο τρόπους, και με τις αισθήσεις και πνευματικώς».
Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός επισημαίνει, ομοίως, ότι ο Απόστολος Πέτρος εξεπλάγη όταν αντίκρισε το Φως μέσα στον Τάφο:
«Και τρέχοντας ο Πέτρος, έφτασε στο μνήμα, και βλέποντας το Φως εντός του Τάφου εξεπλάγη».
Ο ίδιος άγιος, στο έργο του Λόγος εις το Άγιον Σάββατον, αναφέρει επιπλέον ότι το Φως που εξέλαμψε στον Τάφο του Χριστού εκείνη τη νύχτα ήταν το άκτιστον Φως του Δημιουργού Θεού, το ίδιο Φως που εξέλαμψε και κατά τη Μεταμόρφωση του Χριστού στο όρος Θαβώρ.³ Γράφει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός:
«Και αυτή η της αγίας Κυριακής λαμπρά και φαεσφόρος ημέρα, εν η το άκτιστον φως σωματικώς εκ του τάφου πρόεισιν, ως νυμφίος ωραίος τω κάλλει της αναστάσεως».
δηλαδή,
«Και αυτή η λαμπρή και φωτοφόρα ημέρα της αγίας Κυριακής, κατά την οποία το άκτιστον Φως αισθητά (διά της οράσεως) από τον Τάφο αναδύεται, ως ωραίος Νυμφίος διά του κάλλους της Αναστάσεως».
Το Φως που γεμίζει τον Τάφο του Ιησού Χριστού την ώρα της Αναστάσεώς του, είναι το άκτιστον Φως του Ακτίστου Τριαδικού Θεού. Ποια είναι όμως η σχέση αυτού του ακτίστου Φωτός με τη φλόγα που ανάβει στην ακοίμητη κανδήλα και στις δεσμίδες των κεριών του πατριάρχη, κατά τη διάρκεια της τελετής του Μεγάλου Σαββάτου;
Ο τέως κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Μεταλληνός, σε κατ’ ιδίαν συζήτηση που είχαμε περί του συγκεκριμένου ζητήματος ανέφερε τα εξής: «Το άκτιστον Φως είναι ο σπινθηρισμός που βγαίνει από τον Τάφο του Χριστού. Αυτό το Φως είναι αδιόρατο και άκτιστο. Από ’κεί και πέρα, όταν ανάψουν οι δεσμίδες του πατριάρχη, το Φως γίνεται κτιστό. Δηλαδή, η αιτία της αναφλέξεως του φωτός, η αιτία της αναφλέξεως των κεριών του πατριάρχη, είναι το άκτιστο Φως. Η φλόγα, όμως, που ανάβει στα κεριά του, την οποία μπορούμε να αγγίξουμε, είναι κτιστό φως. Και επειδή η φλόγα αυτή έχει στην αρχή την χάρη του ακτίστου Φωτός, γι’ αυτό δεν καίει».
Είναι όμως εφικτό στις ημέρες μας, αυτό το άκτιστο Φως να γίνει αντιληπτό σε όλους τους παρισταμένους, ή ακόμη και σε άπιστους;
Ο ομότιμος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ., πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης, με αφορμή το ανωτέρω ερώτημα, ανέφερε τα εξής: «Το άκτιστο Φως είναι ορατό και σήμερα όχι απ’ όλους, αλλά από πολλούς που παρίστανται στην τελετή. Όλοι βέβαια βλέπουν τα κτιστά αποτελέσματα της αρχικής άκτιστης ενέργειας του Αγίου Φωτός. Να διανέμεται δηλαδή από πιστό σε πιστό το Άγιο Φως, το οποίο εντός ολίγων λεπτών από άκτιστο γίνεται κτιστό. Όπως θαυμάσια αναπτύσσει στην μνημονευθείσα στον Πρόλογο μελέτη του ο π. Σεραφείμ Σαββαΐτης, το άκτιστο Φως οράται βεβαίως κατ’ εξοχήν από τους τελείους, επιτρέπει όμως ο Θεός μερική εποπτία και σε μη τελείους, ακόμη και σε απίστους, προκειμένου να οδηγηθούν στην σωτηρία».
Η πρώτη παρουσία του θαύματος του αγίου ακτίστου Φωτός συναντάται ακριβώς την ώρα που ο Ιησούς Χριστός επιστρέφει από τον κόσμο των νεκρών για να δοξαστεί διά της Αναστάσεώς Του μέσα σε ένα απερινόητο και απρόσιτο Φως. Το ίδιο Φως γεμίζει τον Πανάγιο Τάφο, κάθε χρόνο, κατά την τελετή του Μεγάλου Σαββάτου.
Μαρτυρίες ή διηγήσεις που να περιγράφουν τη συγκεκριμένη τελετή κατά τους πρώιμους χριστιανικούς αιώνες, δεν έχουν διασωθεί. Έχουν διασωθεί όμως κάποια αρχαία λυχνάρια που οι επιγραφές τους ρίχνουν περισσότερο φως σχετικά με την αρχαιότητα της τελετής.
Παραπομπές:
1. «ιδόντες οι περί τον Πέτρον επίστευσαν… πλήρης γαρ ην ο Τάφος φωτός, ώστε και νυκτός ούσης έτι, διπλώς θεάσασθαι τα ένδον, και αισθητώς και πνευματικώς» (Γρηγόριος Νύσσης, Περί της αναστάσεως του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, Λόγος Β΄, επιμ. J.P. Migne, Patrologia Graeca [στο εξής PG], τ. 46, στήλη 636d).
2. «Και δρομαίος ο Πέτρος, επέστη τω μνήματι, και το Φως εν τω τάφω ορών κατεπλήττετο». (Ιωάννης Δαμασκηνός, κάθισμα Όρθρου του πλαγίου δ΄ ήχου της Παρακλητικής – Δοξαστικό, Παρακλητική η μεγάλη, εκδ. Αποστολικής Διακονίας της Ελλάδος, Αθήνα 1992, σ. 349).
3. Το Άκτιστον Φως κατέστη ορατό στους τρεις μαθητές, Πέτρο, Ιάκωβο και Ιωάννη, την ημέρα της Μεταμορφώσεως του Χριστού στο όρος Θαβώρ. Το ίδιο Φως, σύμφωνα με τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, κατέστη επίσης ορατό στον Απόστολο Παύλο κατά την πορεία του προς τη Δαμασκό, όταν του φανερώθηκε ο Χριστός, και ενώ ο Απόστολος των Εθνών ήταν ακόμη διώκτης των χριστιανών. Επίσης, κατέστη ορατό την ημέρα της Πεντηκοστής όταν πύρινες γλώσσες επικάθισαν στους δώδεκα αποστόλους.
4. Ιωάννης ο Δαμασκηνός, Λόγος εις το Άγιον Σάββατον (Homilia in sabbatun sanctum), επιμ. J.P. Migne, PG96, στήλη 628.

Από το βιβλίο του Σκαρλακίδη Χάρη «Άγιον Φως -το θαύμα του Μ. Σαββάτου στον Τάφο του Χριστού-«